Motor parçalarını tanıyalım

Çok fazla aksam ve parça olduğu için fırsat buldukça ortak çalışma alanlarına göre bilgimizin yettiği kadar anlatmaya çalışacağım. Örnek olarak kullanacağım parça şemaları benim kullanmış olduğum Suzuki GS 500 e ait olacaktır ve temel olarak motorun nasıl çalıştığı hangi parçaların ne işe yaradığı anlatılacaktır. İlk olarak ele aldığım bölüm, motorun kalbi diye nitelendirebileceğimiz krank mili, biyel kolu ve pistonlar olacak.

Şema:

1.Biyel Kolu(Rod)
Piston ile krank milini birbirine bağlayan iki ucu da hareketli olan parçadır. Şemada gösterilen 1 numaralı parçadır. 2 parça halindedir. Pistona bağlantı noktasında ek yeri yokken krank miline alt kısmındaki kelepçe ile bağlıdır. Pistondan gelen itme kuvvetini krank miline aktardığı için dikine olarak çok yüksek mukavemeti olur. Aksi halde yüksek devirlerde bu kol kırılır. Bisiklet kullanırken, pistonu bacağın üstü,krank milini pedal olarak düşünürsek dizden bileğimize kadar olan kısım biyel koludur. Şemadaki 1 numaralı parça grubu.

2.Yataklar(Bearring)
Biyel kolu ile krank mili arasında hareketliği arttıran, aradaki boşluğu engelleyen parçalardır. Şemadaki 6 numaralı parça grubu. Normalde krank mili ile biyel kolu direk de bağlanabilir ama bu sistem kadar sağlıklı olmaz. Neden diyeceksiniz. Yatakların ham maddesi sürtünmeye ve ısıya dayanıklıdır. Bu da krank milini ya da biyel kolunu sürtünmeye ve ısıya dayanıklı olmak yükünden kurtarır. Ayrıca rodaj dediğimiz sürede aşınacak parçalar bunlardır, eskidikleri zaman krank mili ya da biyel kolu değiştirmektense yatakları değiştirmek maliyeti düşürür. Krank mili ya da biyel kolu aşınma yaparsa bu yatakları binde 50 binde 100 gibi ölçülerde büyüterek boşluksuz dönme işi tekrar halledilir. Motor yağsız kalırsa yataklar iyice ısınır ve yumuşar, pistondaki her patlama biyel kolundan yataklara gelir ve yataklar ezilmeye başlar, sonunda orada bir boşluk oluşur, motor çalıştırılmaya devam ederse her patlama krank miline darbe etkisi yaratır ve krank milini yamultabilir. Ezilen yatakların görüntüsü tren rayına bırakılan bozuk para gibidir.

3.Krank Mili(Crankshaft)
Demin de söylediğim üzere bisikletin pedalı görevindedir. Pistonlardaki doğrusal itiş gücünü dairesel kuvvete çevirir. Biyel kolu ile bağlantı yerlerinin diğer tarafında karşı ağırlıklar vardır. Bu krank milinin dengeli çalışmasını sağlar. Aksi halde aşırı yüklü çamaşır makinesinin kurutma yapması gibi savrulma yapar. Şemadaki 4 numaralı parçadır.

4.Pistonlar(Piston) ve Segmanlar(Piston Rings)
Silindir içinde yukarı ve aşağı şekilde doğrusal hareket eder. Ateşlenen benzin üst taraf sabit olduğu için pistonları iter. Pistonlar da biyel kolu sayesinde krank milini döndürür. Zaman kavramı burada çıkar, pistonlar aşağı hareketi ile açılan emme sübaplarından benzin hava karışımını şırıngaya su çeker gibi çeker(1. zaman). Sonra yukarı çıkarken karışım sıkışır(2. zaman) ve tepe noktasına geldiğinde buji işe ateşlenir, ateşleme sırasında emme ve egzost sübapları kapalıdır. Patlamanın etkisi pistonu aşağı iter(3. zaman). Piston tekrar yukarı çıkarken egzost sübapları açılır ve yanmış gaz şırınga misali itilerek dışarı atılır(4. zaman). Tepe noktasına geldiğinde 1. zamana tekrar başlanır. Yani benzin hava karışımını 4 hamlede yakıp atıyoruz. Bu 4 zamanlı motordur. 2 zamanlıya sonra değiniriz. Pistonlar silindirin içine değmezler, doğal olarak arada bir boşluk vardır, işte bu boşluklar segmanlar ile tamamlanır yani segmanlar bir nevi conta görevi görürler ama kaçmasını engelledikleri şey su değil çok yüksek sıcaklıklardaki yanmış benzinin itiş gücüdür. Bunlar da yataklar gibi yüksek sürtünme ve sıcaklığa dayanıklıdırlar. Eskidikleri zaman pistonlar yerine sadece segmanları değiştirmek yeterlidir. Eskidiklerini, motorun çekiş gücünü kaybetmesinden, yağ yakmasından anlayabilirsiniz. Egzosttan siyah duman çıkmaya başladığı zaman anlayın ki bu contalarda kaçak vardır. Rodaj sırasında segmanlar üzerindeki mikronluk çapaklar silindir gömleğine iz bırakır ve zamanla alışır. Eğer çok zorlarsanız silindirin içinde derin yarıklar açarlar. Yine benzetmeden yararlanalım. Heykel traş taşı törpü ile yavaş yavaş düzeltir, tutup sert şekilde yere vurarak düzeltmeye kalkarsa taş bu sefer dağılmaya başlar. Yine silindir gömleklerinde aşırı derecede aşınma varsa silindirin içi honlanarak düzltilir aslında buradaki düzeltme işlemi gömlekleri aşındırarak çizikler ile aynı hizaya getirmektir, tabi doğal olarak artık daha geniş çaplı segmanlara ve pistonlara ihtiyaç duyarsınız. Genelde milimetrenin %25 değerlerde büyür ölçüler. 0.00 standarttır, 0.25,0.50,0.75,1.00 gibi büyür bu ölçüler. Şema üzerindeki 13 nolu piston 14 nolu parçalar segmanlardır.

5.Aktarma Dişlisi(Primary Drive)
Şemadaki 8 numaralı dişlidir. Krank milindeki gücü debreyaj tasına aktarır. Bazı motorlarda (Kawasaki ER-5 gibi) bu aktarım zincir ile yapılır, atkı zinciri(Primary Chain) diye adlandırılır.

6.Piston Pin
Biyel kolunu pistona bağlayan mildir. Yine sürtünmeye karşı dayanıklı parçalardandır. Şemadaki 15 nolu parça.

Diğer Parçalar
Şemadaki 5 nolu parça(pin) ve 11 nolu parça(key-anahtar) aktarma dişlisini krank mili üzerine sıkıştırmaya ve kilitlemeye yararlar. Böylece krank mili ile aktarma dişlisi arasında dönme hızı aynı olur.
Şemadaki 9 nolu parça krank somunudur, 10 nolu parça somunun contasıdır. 12 nolu parça Krank contasıdır, yağ kaçırmaması için kullanılır. 7 nolu parçalar yatakları krank üzerinde sabitler böylece yataklar sağa sola kaçmaz. 2 nolu parça biyel kolunun alt parçasını üst parçasına sabitleyen somundur. 16 nolu parça Piston pininin segmanıdır, yerinden çıkmasını engeller.

Şimdilik bu kadar sevgili arkadaşlar. Hatalarım veya unuttuklarım olabilir, daha iyi bilenlerden eklemelerini rica ederim. Dediğim gibi fırsatını buldukça Motorumun diğer şemalarını da ekleyerek onları da dilimizin döndüğü bilgimizin yettiği kadar açıklayacağım. Sağlıcakla kalın.

Diğer Linkler

Anasayfa - Hakkımızda - İletişim - Müşteri Hizmetleri - İade, İptal ve Garanti Koşulları - Gizlilik ve Güvenlik Politikası - Teslimat Koşulları

PlatinMarket^® E-Ticaret Sistemi İle Hazırlanmıştır.